Medio 2024 is de Europese Corporate Sustainability Due Diligence Directive (“CSDDD”) in werking getreden. Op grond van deze richtlijn hebben grote ondernemingen een onderzoeks- en zorgvuldigheidsplicht in hun keten. De totstandkoming van de CSDDD had behoorlijk wat voeten in de aarde. Vanuit verschillende ondernemingen werd een sterke lobby gevoerd om de reikwijdte van de richtlijn te beperken. Dit heeft er onder meer toe geleid dat de richtlijn alleen nog van toepassing is op de grootste ondernemingen in de Europese Unie. Het goede nieuws is echter dat in Nederland de wet en arresten van de Hoge Raad handvatten bieden voor een maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen. Daar is de CSDDD niet voor nodig. De Nederlandse juridische context vraagt dat ondernemingen zich als een “goede burger” gedragen en zich rekenschap geven van de impact die zij, ten positieve én ten negatieve, op hun omgeving en stakeholders hebben. Dit geldt niet alleen voor stichtingen en organisaties met een ideële doelstelling, maar voor alle ondernemingen en organisaties.
De rol van bestuurders en commissarissen
Bestuurders en commissarissen moeten in het kader van hun dagelijkse werkzaamheden vormgeven aan de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de onderneming, zowel in de bestuurskamer als door te zorgen voor een robuuste governance binnen de organisatie. Van die taak zijn bestuurders en commissarissen zich niet altijd bewust, of zij worstelen met de wijze waarop zij dat moeten doen.
Inspiratie uit het landgoedmodel
Een bron van inspiratie is het “landgoedmodel”, een model dat weergeeft hoe landgoederen al eeuwen worden bestuurd. Niet iedereen weet dat particulieren een aanzienlijk deel van de natuur in Nederland beheren, vaak in de vorm van een landgoed. Tussen de omvang en de samenstelling van landgoederen bestaan grote verschillen: sommige landgoederen bestaat enkel uit natuur, op andere landgoederen staan ook woningen of zelfs een heel dorp met bijbehorende faciliteiten. Het landgoedmodel gaat uit van het doorlopend zoeken naar een balans tussen alle functies op een landgoed: natuur, landbouw, bewoning, recreatie, instandhouding cultureel erfgoed, enzovoort. Alle onderdelen hangen met elkaar samen; de bestuurder weet dat het geheel veel meer is dan de som der delen. De bestuurder probeert, samen met de stakeholders, steeds weer een balans te vinden tussen ieders belangen en de verschillende functies. Hij of zij acteert als schakel tussen het landgoed en de maatschappij en probeert in de context van het landgoed te handelen in het belang van de bredere maatschappij. Steeds heeft de bestuurder als doel om het landgoed te beheren voor toekomstige generaties. Het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid “avant la lettre” dus.
Maatschappelijke verantwoordelijkheid als basisprincipe
De context van de meeste organisaties is wellicht een andere dan die van landgoederen. Dat neemt niet weg dat het denken in het kader van het “landgoedmodel” een voorbeeld biedt van een vanzelfsprekende manier van het meenemen van stakeholderbelangen in bestuurlijke besluiten. Net zoals bij landgoederen moet ook bij ondernemingen het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid geen duurzaamheidsstrategie of marketingprincipe zijn. Het moet in de genen van de organisatie zitten. En het is de taak van bestuurders en commissarissen om daarvoor te zorgen.
Over Sophie
Sophie adviseert bestuurders en commissarissen over governance, de werking van de governance en hoe de governance zou moéten werken. Zij is zelf ook commissaris en docent aan de commissarissenopleidingen van de Erasmus Governance Institute, Hemingway en de Governance Academy. Daarnaast werkt Sophie aan een multidisciplinair onderzoek naar de verankering van maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen in besluitvormingsprocessen. Hiervoor werkte Sophie 13 jaar als advocaat op het gebied van ondernemingsrecht, corporate governance en M&A bij Stibbe, in Amsterdam en New York.
Meer informatie
VDH Bestuurszaken is een bestuurskantoor voor Stichtingen, Vermogensfondsen en Verenigingen en biedt flexibele, persoonlijke en professionele bestuur ondersteuning en services. Het is onze missie om besturen in optima forma te laten doen wat zij moeten doen: besturen.